Waarom gelijk loon voor gelijk werk?

Belangrijkste punten

• De loonkloof en gelijk loon voor gelijk werk zijn twee verschillende dingen. De loonkloof kijkt naar het gemiddelde loonverschil, terwijl gelijk loon voor gelijk werk een gecorrigeerd beloningsverschil berekent, waarbij factoren zoals functieniveau of ervaring meegenomen worden.
• Gelijk loon voor gelijk werk heeft niet alleen betrekking op het verschil tussen mannen en vrouwen, maar ook voor andere minderheidsgroepen, zoals groepen gebaseerd op culturele achtergrond en of demografische achtergronden, zoals leeftijd.
• Highberg houdt op 29 februari 2024 een webinar over gelijk loon onderzoek, waarin wordt gesproken over gelijk loon voor gelijk werk, wetgeving (zoals de EU Pay Transparency Directive) en hoe bedrijven beloningsverschillen kunnen onderzoeken.

Vaak als gesproken wordt over Equal Pay, noemen mensen het gemiddelde verschil in loon tussen mannen en vrouwen. Echter, dit is niet de definitie van gelijk loon voor gelijk werk, maar voor de loonkloof, ook wel het nominale verschil genoemd. Het probleem met de loonkloof is, dat alleen wordt gekeken naar gender als verklaring van het verschil in inkomen. In dit scenario kan het voorkomen dat appels met peren vergeleken worden. Stel, in een organisatie werken alle mannen in hogere functies dan vrouwen. Als dan de loonkloof berekend wordt, dan komt eruit dat mannen gemiddeld een stuk meer verdienen dan vrouwen.  Ondanks dat er in deze organisatie misschien een loonkloof aanwezig is, betekent dit niet direct dat mannen en vrouwen niet gelijk worden beloond voor hetzelfde werk. Let wel op, wanneer er een loonkloof aanwezig is, kan dat duiden op een doorstroomprobleem of glazen plafond. 

In Nederland is de loonkloof momenteel 13%. Uitgesplitst naar sector is dat 16% in het bedrijfsleven en 5% binnen de overheid. Op basis van deze 13% wordt ook jaarlijks Equal Pay Day berekend: vanaf die dag werken vrouwen zogezegd 'gratis'. Bijvoorbeeld, wanneer je 13% van 365 dagen berekent, kom je op 14 november uit. Deze datum is dit jaar dan Equal Pay Day.  

Als oplossing voor het vergelijkingsprobleem, kan er gekeken worden naar loonverschillen tussen mannen en vrouwen die hetzelfde werk verrichten. Echter, dit is een lastige vergelijking, omdat er veel factoren zijn die loon beïnvloeden. Daarom wordt gelijke beloning voor gelijk werk onderzocht door een gecorrigeerd beloningsverschil te berekenen. In deze berekening worden achtergrondvariabelen zoals functieniveau, lengte van dienstverband, leeftijd, type dienstverband en opleidingsniveau, in beschouwing genomen. Een analyse wordt uitgevoerd om te berekenen hoeveel impact de achtergrondvariabelen hebben op de totale beloning. Vervolgens kan deze impact gebruikt worden als basis voor het gecorrigeerde beloningsverschil. In de bijgevoegde afbeelding staat een voorbeeld hoe het gecorrigeerde beloningsverschil verklaard kan worden door achtergrondvariabelen. 

In de afbeelding is te zien hoe het nominaal verschil leidt tot een gecorrigeerd beloningsverschil. Het nominaal verschil, in dit geval het bedrag dat mannen meer verdienen dan vrouwen, is 2695 euro. Echter, 1759 euro kan al verklaard worden door functieniveau: mannen zitten in dit voorbeeld vaker in hogere functies dan vrouwen. Als gecorrigeerd wordt voor de overige variabelen, in dit geval functiegroep, leeftijd, land en overige variabelen, komt het gecorrigeerd beloningsverschil uit op 25 euro. Dit is afgerond bijna 0% verschil. Deze afbeelding laat dus duidelijk zien waarom het gecorrigeerde beloningsverschil een betere maatstaf is voor beloningsgelijkheid. 

Maar zelfs met de correcties blijft er echter sprake van een beloningsongelijkheid in Nederland. Zo laat de meest recente benchmark van het CBS zien dat in het bedrijfsleven, mannen gemiddeld nog steeds 6% meer verdienen dan vrouwen voor hetzelfde werk. Binnen overheidsorganisaties is dit verschil over het algemeen kleiner, maar ook hier verdienen mannen gemiddeld 3% meer dan vrouwen. 

Het is wel belangrijk om te benadrukken dat loonongelijkheid niet beperkt is tot slechts het verschil tussen mannen en vrouwen, maar zich uitstrekt naar andere diverse groepen medewerkers, bijvoorbeeld gebaseerd op factoren zoals culturele achtergrond of seksuele oriëntatie. Vaak zijn deze loonongelijkheden niet uitsluitend te wijten aan discriminatie, maar is de oorzaak ervan geworteld in dieperliggende structurele en culturele aspecten binnen organisaties.