Succesvol veranderen doe je zó
Hoe zet je je organisatie in beweging? Elke succesvolle transformatie staat of valt niet alleen met een duidelijk einddoel, maar ook met een logische route daarnaartoe. In dit artikel lees je meer over de vijf bouwstenen voor succesvol veranderen.
Een kortere time-to-market. De implementatie van een nieuw IT-systeem. Een nieuwe, agile werkwijze. Organisaties die willen veranderen, weten vaak prima wat hun einddoel is en wat er precies moet veranderen. Maar de veranderreis zélf, oftewel de hoe-vraag: die sneeuwt in de praktijk nog wel eens onder, merkt consultant Charlotte Houben van Highberg. ‘Het is nu eenmaal makkelijker om het vooral te hebben over de opbrengsten van een bepaald transformatievraagstuk; dat is lekker concreet en biedt houvast. Begrijpelijk dus, dat het vaak vooral daarover gaat. Maar daardoor gaan organisaties vaak voorbij aan de wijze waarop ze die transformatie gaan vormgeven. En dat is zonde, want de kans is groot dat de beoogde transformatie uiteindelijk vastloopt of mislukt als je daar te weinig aandacht aan besteedt.’
Volgens Houben kent elke succesvolle transformatie vijf cruciale bouwstenen. Wat zijn de belangrijkste randvoorwaarden voor een succesvolle veranderreis?
#1: Heldere stip op de horizon
Succesvol veranderen begint met een helder toekomstbeeld. Want als je geen duidelijk beeld hebt van de bestemming van je reis, wordt het lastig om er naartoe te navigeren. Houben: ‘Pas bij een heldere en concrete ‘stip op de horizon’, komt de juiste ambitie los. Het moet voor de organisatie daarom heel duidelijk zijn waarom de verandering überhaupt nodig is en waar je naartoe beweegt. Medewerkers en leidinggevenden moeten snappen waarom de huidige status quo veranderd moet worden.’
‘Daarbij is het belangrijk dat je het toekomstbeeld ook doorvertaalt naar concrete doelen en plannen. Wat betekent de verandering concreet, nu en in de komende periode? Verder moeten de voorgestelde stappen passen bij de organisatie en bij de cultuur. Het toekomstbeeld moet immers wel haalbaar zijn; qua wat je van de organisatie vraagt en qua tijd.’
#2: Eigenaarschap en samenwerking
Vervolgens is het belangrijk dat de juiste mensen aan tafel zitten, vervolgt Houben. ‘Cruciaal voor een succesvolle uitkomst is een eensgezind alignment top team, met mensen die de benodigde doorbraak ook daadwerkelijk kunnen realiseren. Ook is het belangrijk dat de juiste stakeholders de verandering steunen. Dan kun je bijvoorbeeld denken aan een CEO die wel belang heeft bij het resultaat, maar die niet in het transformatieteam zit. Of aan managers van afdelingen die niet direct aan de transformatie deelnemen.’
‘Verder zijn er ook vaak medewerkers die veel invloed hebben op hun collega’s en die je dus ook zeker aan boord moet zien te krijgen. Vergeet deze vaak grote groep informele leiders vooral niet. Want als zij een andere kant op bewegen, zul je zien dat een groot deel van de organisatie dat ook doet.’
Denk daarnaast goed na over de governance, benadrukt Houben. ‘Alleen vanuit een goed ingerichte governance kun je de verandering samen dragen. Beschikken de juiste mensen over het juiste mandaat? Is duidelijk hoe en bij wie er geëscaleerd kan worden bij issues? Is het opdrachtgeverschap helder? Deze en andere governance-vraagstukken zul je vooraf helder moeten hebben.’
#3: Een leidende coalitie
Verder heb je volgens Houben een leidende coalitie nodig; mensen met de juiste competenties, die voldoende tijd en ruimte krijgen om de verandering te trekken. ‘Je kunt nog zoveel externe consultants inschakelen, zonder een dedicated veranderteam uit de organisatie zélf is elke transformatie gedoemd tot mislukken.’
Het veranderteam geeft het juiste voorbeeld en weet zo de rest van de organisatie te overtuigen, schetst Houben. ‘Je heb echt mensen nodig die geloven in het geschetste toekomstbeeld en die het gedrag laten zien dat bij dat toekomstbeeld past. Commitment is key.’
#4: De verandering vormgeven
De vierde belangrijke bouwsteen is een duidelijk vormgegeven transformatietraject, vervolgt Houben. ‘Een duidelijke, haalbare en realistische roadmap is essentieel. Welke mijlpalen kom je wanneer tegen? En zijn er voldoende feedbackloops, zodat je tijdig kunt bijsturen als zaken anders lopen dan voorzien? Denk verder ook goed na over de besturing en besluitvorming. Kun je binnen het verandertraject snel en efficiënt beslissingen nemen? Is er kortom sprake van een effectieve overlegstructuur?’
Pas als je de vooruitgang duidelijk in beeld hebt, kun je bepalen in hoeverre de verandering succesvol is en of er al dan niet bijgestuurd moet worden. Denk daarom ook vooraf na over de indicatoren waar je de progressie aan afleest, benadrukt Houben. ‘Je zou bijvoorbeeld de resultaten van teams die al een bepaalde transformatie hebben doorgemaakt, kunnen vergelijken met die van teams die dat nog níet hebben gedaan.’
#5: Duurzame verandering
Zorg ten slotte voor een bestendige transformatie, benadrukt Houben. ‘Het laatste wat je wil is dat de boel instort op het moment dat ook de laatste consultant zijn biezen pakt. Des te belangrijker dus om de verandering te verankeren in bestaande managementstructuren; bijvoorbeeld in je programma’s voor opleidingen en talentmanagement, in de performancecyclus en in het Target Operating Model (TOM).’
‘Stuur verder actief bij op de effecten van de verandering; niet op basis van aannames, maar op basis van data en analyses. Maak werk van continu verbeteren, bijvoorbeeld door te zorgen voor korte feedbackloops en door de transformatie te verankeren in je Plan-Do-Check-Act-cyclus (PDCA). Dan weet je zeker dat de transformatie ook écht in het dna van je organisatie gaat zitten.’
Hoe helpt dit de performance van je organisatie?
Nog te vaak focussen organisaties zich bij verandervraagstukken op de ‘wat’-vraag, waardoor de ‘hoe’-vraag ondersneeuwt. De vijf geschetste bouwstenen helpen je om de doorgemaakte transformatie te verankeren in het dna van je organisatie en om de veranderreis goed vorm te geven. De inzichten in dit artikel helpen je bij het op een goede manier vormgeven van transformatievraagstukken binnen je organisatie.